Graven naar de Romeinen

In Karanis, tachtig kilometer ten zuidwesten van de Egyptische hoofdstad Cairo, ligt de Romeinse tijd tussen tichelstenen muren in het zand. Amforapunten, scherven, stukken glas en een groen uitgeslagen munt: het kost amper een minuut om het op een volkomen willekeurige plek te verzamelen.

René Fransen doet verslag van het archeologisch onderzoek.

De eerste vijf, zes eeuwen van onze jaartelling was Karanis een belangrijke stad, een spil in de graanhandel van het Romeinse rijk. Gelegen in de vruchtbare Fayumregio van Egypte, waar een zijarm van de rivier de Nijl op een bergrug vastloopt en een groot meer vormt. Maar het Romeinse rijk viel uiteen, het waterpeil in het meer zakte, de graanhandel droogde op en Karanis liep leeg. De wind kreeg vrij spel en bedekte de stad met woestijnzand.

In de eeuwen waarin de stad werd bewoond, ontstond een dikke laag organisch afval, vruchtbare grond dus, die net als de terpaarde in Noord-Nederland werd afgegraven door lokale boeren. Aan het begin van de twintigste eeuw kreeg een Italiaans bedrijf de concessie om deze sebbakh op grote schaal te winnen. Toen er stukken papyrus tevoorschijn kwamen, raakten egyptologen geïnteresseerd. Tussen 1925 en 1935 werden de eerste ruïnes van Karanis opgegraven door archeologen van de universiteit van Michigan (VS).

,,Bij eerdere opgravingen lag de nadruk sterk op papyrus en de architectuur. Al het andere materiaal werd min of meer terzijde gelegd'', vertelt René Cappers van de Rijksuniversiteit Groningen. Hij is paleobotanicus, gespecialiseerd in onderzoek naar oude plantenresten, en heeft al enkele jaren de leiding over een nieuwe opgraving in Karanis. Die leiding deelt hij met egyptologe Willeke Wendrich, opgeleid aan de Universiteit Leiden, maar tegenwoordig werkzaam voor de University of California in Los Angeles (VS).